Burun Tıkanıklığı Tanı ve Tedavisi

Burun tıkanıklığı aslında insanoğlunun en eski şikayetlerinden. Kimisi için sorun olmayan bu durum çoğu zaman hayatımızı kabusa dönüştürebiliyor. Başımız ağrıyor, uyku kalitemiz bozuluyor, tat ve koku duyumuz köreliyor, ağızdan nefes almaya bağlı olarak sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmemize sebep olabiliyor. Burun tıkanıklığı ile ilgili o kadar çok şey yazılıp çizildi ki bazen kafamız karışmıyor da değil. Acaba doğru bilinen yanlışlar nelerdir diye işin uzmanına sormak istedik. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi uzmanı Op Dr Bahadır Baykal özellikle burun hastalıkları ve cerrahisiyle oldukça yoğun ilgilenen bir cerrah,

Öncelikle şunu merak ediyorum, burun tıkanıklığının sebepleri nelerdir ?

Burun tıkanıklığının nedenleri değişiktir. Bazen basit bir kemik eğriliği bazen de burun eti şişmesi bu duruma sebep olabilir. Burun içinde olmaması gereken kitlesel oluşumlara da (polip) sık rastlıyoruz. Tabii alerji ve hava kirliliğini de unutmamak gerekir.

Hava kirliliği de burun tıkanıklığına yol açıyor mu ?

Elbette Temiz olmayan ortam havası, konka adını verdiğimiz burun etlerinin ve burun mukozasının şişmesine neden olur. Aynı şekilde sigara içenlerde de burun tıkanıklığı sıktır. Özellikle burun ameliyatı geçirdikten sonra kişi sigara içmeye devam ederse bir süre sonra burnu tıkanmaya başlar. Hatta size ilginç bir şey söyleyeyim plazalarda, otel odalarında, iş merkezlerinde sağlıksız klimatize hava ile sık temas bile bir süre sonra kronik burun tıkanıklığına yol açar.

Sigara dumanı nasıl burun tıkanıklığı yapıyor? toplumda sigara tiryakisi oldukça fazla, ne önerirsiniz ?

Sigara dumanı burun ve sinüslerdeki temizleme hareketini direkt olarak bozar. Temizleme işlemi iyi olmazsa partiküller, tozlar ve zararlı maddeler burnun içinde kalır ve burun etlerinin (konkaların) şişmesine, mukozal dokunun ödemlenmesine neden olur. Bir süre sonra tıkanıklık artar, sinüslerin fonksiyonları da etkilenir bu durumdan. Eğer sigara içimi kesilirse kısa zamanda burun sağlıklı yapısına kavuşur. Önerim sigaradan uzak durmaktır.

Peki hangi alerjenler burun tıkanıklığına yol açar ?

Alerji pek çok şeye karşı oluşabilir. Polenler, ev tozları, hayvan tüyleri, küf ve daha aklınıza gelebilecek bir sürü madde. Bazen meslek ortamınıza bağlı sebeplerde alerjiye yol açabilir. Sorun yaratan alerjik maddelerden uzak durmak tedavide oldukça önemlidir. Eğer sıkıntı yaşıyorsanız ilaç tedavisi ve aşılama ile alerji kontrol altına alınabilir.

Başka hangi sebepler alerjiye neden olabilir ?

Çoğu zaman atlanıyor ama hamilelikte 3.aydan sonra ortaya çıkan burun tıkanıklığı sık görülen bir şikayettir. Östrojen hormonundan kaynaklanır. Bazı gebelerde dayanılmaz bir hal aldığına şahit oldum. Gebelik önleyici ilaçların kullanılması da benzer etkiyi yapabilir. Nadir de olsa tiroid hormon seviyesinin azalması da burun tıkanıklığına neden olabilir.

En sık görülen burun tıkanıklığı nedeni nedir ?

Deviasyon olarak bilinen burun kemik eğriliği toplumda burun tıkanıklığının en sık nedeni olarak bilinse de, konka adını verdiğimiz burun etlerinin büyümesi ya da şişmesi bu şikayete daha sık yol açıyor.

Peki konka büyümesinde nasıl bir tedavi yaklaşımınız oluyor ?

Öncelikle burun eti büyümesi tek başına mı ? yoksa deviasyon denilen kemik eğriliğiyle birlikte mi ? bunu değerlendirmek gerekir. Çoğu zaman deviasyon ameliyatında başarı için aynı anda şişmiş konkaları küçültme cerrahisi yapıyoruz. Bazen radyofrekans ile küçültme yeterli olabiliyor zaman zaman da endoskopik konka redüksiyonuna yani cerrahiye gereksinim duyabiliyoruz. Burun eğriliğinin bulunmadığı hastalarda sadece burun etlerine girişim yeterlidir.

Kemik eğriliği olan herkeste burun tıkanıklığı olur mu ?

Bakın hiç kimsenin burun iç kısım kemiği yani orta bölmesi cetvelle çizilmiş gibi düz değildir. Burun kanallarını daraltan bir eğrilik varsa nefes alıp verme etkilenir. Kıkırdak ve kemik eğriliklerinin durumuna göre farklı derecelerde tıkanıklık oluşur. Şikayet varsa ameliyat gerekebilir.

Burun tıkanıklığı ne gibi sağlık sorunlarına yol açabilir ?

Burun tıkanıklığı çoğu zaman önemli bir sağlık sorunu gibi görülmüyor ama beraberinde pek çok önemli problemi beraberinde getiriyor. Mesela uyku bozukluğu ve horlama, şiddetli baş ağrısı, kalp rahatsızlığı, hipertansyon ve tat – koku bozuklukları burun tıkanıklığının sebep olduğu rahatsızlıklardan bazıları.

Burun kemiği eğrilikleri neden oluşur ?

Burun kemiği eğriliği, doğumsal olarak yüz kemiklerinin farklı gelişimine bağlı çekilmeler nedeniyle oluşur. Bazen de doğum sırasında veya erken çocukluk dönemindeki burnu etkileyen travmalar neticesinde gelişebilir.

Burun tıkanıklığı dışında hangi durumlarda kemik eğriliği ameliyatına karar veriyorsunuz ?

Eğer eğrilik baş ağrısı, yüz de basınç hissi, tekrarlayan burun kanaması, sinüzit ve orta kulak iltihaplarına yol açıyorsa ameliyatla düzeltilmesi yararlıdır. Horlama ve uyku apnesini bu kategoriye dahil etmedim çünkü horlama ve uyku apnesine yol açacak kadar şiddetli bir eğrilik zaten burun tıkanıklığı da yapar.

Deviasyon ameliyatını nasıl yapıyorsunuz ?

Genellikle ameliyat burun içinden yapılır. Burun kanalını daraltan kıkırdak ve kemik eğrilik çıkartılır, yeniden şekillendirilerek burun orta bölmesi düzeltilir. Zaman zaman şiddetli eğriliklerde açık teknik yaklaşıma ihtiyaç duyuyoruz, özellikle burun orta çatısındaki kıkırdak ve kemik aksın yer değiştirdiği,kısmen zayıfladığı durumlarda mutlaka rinoplasti de yapıyoruz.

Burun estetiği mi yapıyorsunuz ?

Evet Sağlıklı nefes almak için fonksiyonel rinoplasti pek çok burun tıkanıklığı cerrahisinde şart. Burun dinamik bir yapı dolayısıyla sadece iç kısım eğriliğinin burun tıkanıklığa yol açtığını düşünmek yanlış olur. Burun kanatları, burun çatısı, burun kökü ve aks eğrilikleri deviasyon sorunu ile birlikte değerlendirilmesi gereken yapılar.

Burun ameliyatlarından sonra hastaların en çok korktuğu burna tampon uygulaması eskisi gibi sık uygulanmıyor sanırım, şimdi ne kullanıyorsunuz? iyileşme süreci nasıl oluyor?

Artık burun ameliyatları tamponsuz yapılabiliyor. Basit müdahalelerde burna hiçbir şey yerleştirilmeyebilir. Kompleks cerrahilerde ise silikon adını verdiğimiz oluklu aparatları birkaç gün burunda tutmak zorunda kalabiliyoruz. Silikonlar tampona göre oldukça konforlu ve rahatsızlık hissi vermeyen, aynı zamanda nefes alıp verebildiğimiz materyaller. İyileşme süreci oldukça hızlıdır En ağır ameliyatlarda bile en geç yedinci gün sosyal hayata dönülebilir. Ağrı kesicilerle hafifleyen bir ağrı mevcuttur.

Burun kemiği eğriliğinin düzeltilmesi için yaş sınırı varmıdır ?

17 yaşından gün almış herkes bu ameliyat için uygundur. Üst yaş sınırı ise yoktur.

Açıkçası burun ameliyatı sonrası başarısızlık ihtimali bu ameliyatı olmak isteyenleri korkutuyor ve çevremde pek çok mutsuz hasta var, sizin görüşünüzü merak ediyorum ?

Bence burada en önemli nokta doğru doktor tercihi. Deneyimli ellerde burun kemiği eğriliği sonrası düzeltme cerrahisine nadiren ihtiyaç duyulur. Bazen hastanın kendi kıkırdak, kemik yada doku yapısından kaynaklanan nedenlerden revizyon cerrahisine gereksinim olabilir. Eğer 15-20 dakikalık küçük müdahalelerle halledilecek sorun ise bu makul karşılanabilir ancak çoğu zaman kulak bölgesinden veya kaburgadan ek kıkırdak almamız gereken düzeltme cerrahileri ile karşılaşıyoruz ki; bu durum hasta açısından oldukça sıkıntılı bir durum. Bence ilk ameliyat öncesi tanı çok önemli. Çoğu zaman orta çatı, burun ucu ve burun kanatlarındaki problemler atlanıyor,hastanın deviasyonu düzelse dahi bu sorunlar halledilmediği için nefes alamıyor.Emin olun, iç kısım eğrilik ameliyatı için başvuran ve ameliyat olmasına rağmen düzelmeyen pek çok hastaya, ilk ameliyatta fonksiyonel burun estetiği de yapılmış olsa muhtemelen düzeltme cerrahisine ihtiyaç kalmayacak.

Burun tıkanıklığı ile koku alma sorunu arasında nasıl bir ilişki var ?

Aslında koku ve tat alamama problemine hastalar çok fazla önem vermiyor, belki de tedavi edilemeyeceğini düşündüğü için doktora geç başvuruyor. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki; tat ve koku duyularının körelmesi sıklıkla çocukluk döneminde tedavisi yapılmamış kronik burun tıkanıkları sonucu gelişiyor. Kokuların tanınarak koku hafızasının oluşturulması çocukluk döneminde başlıyor, bu nedenle çocuklarda burun tıkanıklığına yol açan nedenleri araştırıp tedavilerini yapmak çok önemli.

Sık görülen bir durum mu ?

Yapılan bir çalışmada 50 yaş üzerinde her dört kişiden birisinde koku duyusunun köreldiği tespit edilmiş. Doğal olarak koku duyusu bozulunca yediklerimizin de tadı olmuyor. Tat alma duyumuz koku almamızla yakından ilişkili. Kronik sinüzit, polip ve alerjik durumlarda ,konka şişmelerinde oluşan koku kaybı sebebin tedavi edilmesi ile düzelir. Koku kaybının önemli bir nedeni de basit bir üst solunum yolu iltihabı sırasında koku sinir hücrelerinin harap olmasıdır maalesef bu durumda tedavi her zaman mümkün olamayabiliyor.